Od jakiegoś czasu myślałam, co tu napisać w związku biżuterią od strony historycznej. Jak to właśnie wszystko się zaczęło. Po, co powstały takie przedmioty, które określamy biżuterią? W języku polskim jest dość skromna ilość pozycji mówiących na ten temat. Na szczęście istnieje wszechobecny angielski i nasz epokowy wynalazek - INTERNET :) Tak, właśnie będzie powoli powstawać seria postów dotyczących historii biżuterii i jubilerstwa.
Zanim przejdę do czasów prehistorycznych, a potem udam się w kolejne etapy wedle porządku chronologicznego w moim "blogowym serialu" :), zacznę od etymologii słowa biżuteria w języku polskim.
Zatem, słowo biżuteria pochodzi z języka francuskiego bijouterie, bijou po francusku znaczy klejnot.
A czym właściwie jest? Idąc za definicją ze Słownika terminologicznego sztuk pięknych, jest to drobny przedmiot złotniczy i jubilerski służący do ozdoby ciała i stroju, zazwyczaj z metali i kamieni szlachetnych i ozdobnych.
Biżuteria odznacza się przede wszystkim artystycznym wykonaniem -
i dzięki tej kategorii do biżuterii można zaliczyć ozdoby ludów pierwotnych. Formy artystyczne kształtowały się zgodnie z ogólnymi trendami mody.
Do samej definicji można by się by trochę przyczepić, bo w tej chwili biżuterię tworzy się ze wszystkiego. Należy jednak zauważyć czynnik "modowy". Obecnie, ona ma chyba największy wpływ na biżuterię oraz przyciąga on użytkowników i nabywców. Powstało nawet określenie "biżuteria modowa" - choć moim zdaniem ciężko wyjaśnić, czym naprawdę jest, bo mnogość wzorów nie tylko biżuteryjnych, ale w 'całej modzie' sprawia, że wszystko jest "na czasie" lub jest "nadchodzącym gorącym trendem" a sama moda jest niezwykle "modna".
Biżuteria pełniła różne funkcje, pośród których można wyodrębnić 3 podstawowe:
- funkcja użytkowa - szczególnie wyraźna przy dekoracji stroju (agrafy, klamry, guzy, brosze itp.)
- funkcja ozdobna, dekoracyjna - służącej wyłącznie do ozdoby ciała (diamenty, kolie, naszyjniki itp.)
- funkcja religijna (talizmany, amulety)
1. tzw. Ręka Fatimy
W pewnym momencie czasu, większość kultur zaczęła "praktykować" gromadzenie dóbr i przechowywania ich w postaci biżuterii. Stała się ona elementem ślubnych posagów czy środkiem płatniczym.
Wiele elementów, na przykład broszki i klamry zmieniły się z rzeczy funkcjonalnych w bardziej dekoracyjne - oczywiście tracąc na swojej utylitarności. Biżuteria może być również symbolem przynależności do jakiejś grupy, tak jak w przypadku chrześcijańskiego krzyża lub żydowskiej gwiazdy Dawida. Może określać też stan jak w przypadku noszenia obrączek w kulturze zachodniej. W innych kręgach kulturowych popularne jest noszenie amuletów i talizmanów, które właśnie mają chronić przed złem czy przynosić szczęście w życiu. Mogą mieć one także postać symboli lub być na przykład zasuszonymi roślinami, zębami, kośćmi czy częściami ciała.
Należy jednak pamiętać, że artystyczny i estetyczny wyraz był obecny przy tworzeniu biżuterii od samego początku, ale tak naprawdę sztuka przejęła prymat dopiero w XIX wieku w związku z pracami takich mistrzów jak Peter Carl Fabergé i Rene Lalique. Tendencję tę rozwinęli Robert Lee Morris, Ed Levin i Alberto Repossi.
2. Wielkanocne jajo Fabergé
3. Wąż Lalique'a
Źródła zdjęć/Sources of pictures:
1. http://soulpurposejewels.com
2. http://svlstg.com/news/the-imperial-easter-eggs-of-faberge
3. http://artinvestment.ru
inne/other:
1. Krystyna Kubalska-Sulkiewicz, Monika Bielska-Łach, Anna Manteuffel-Szarota: Słownik terminologiczny sztuk pięknych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007
2. George Frederick. Magic of Jewels and Charms. John Lippincott; URL
3. Morris, Desmond. Body Guards: Protective Amulets and Charms. Element, 1999